Σας έχει τύχει να βρίσκεστε σε ένα meeting στη δουλειά, όπου ο προϊστάμενος θέτει ένα ζήτημα και ενώ όλοι μιλούν, εσείς δεν λέτε κουβέντα και μετά το μετανιώνετε; Ίσως το παθαίνουν και άλλοι και υπάρχουν στιγμές που επικρατεί η απόλυτη σιωπή και μόλις τελειώσει η συνάντηση, όλα αλλάζουν. Σκέφτεστε όσα θα έπρεπε να είχατε πει ή βρίσκετε δύο συναδέλφους στον διάδρομο και αρχίζετε να εκφράζετε τις απόψεις σας για όσα ειπώθηκαν πριν.
Γιατί συγκρατούμαστε και οδηγούμαστε στη σιωπή;
Ο εγκέφαλός μας αξιολογεί διαρκώς τον κίνδυνο και την ασφάλεια. Το να κριθούμε, να απορριφθούμε ή να υποβαθμιστούμε μέσα σε μια ομάδα μπορεί να βιωθεί ως απειλή για το «ανήκειν», κάτι που, για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, ισοδυναμούσε με απειλή για την επιβίωση. Έτσι, η σιωπή μπορεί να είναι μια διαισθητική, προεπιλεγμένη αντίδραση, όσο ο εγκέφαλος αξιολογεί πόσο ασφαλής είναι μια κοινωνική κατάσταση.
Όταν αντιλαμβανόμαστε κίνδυνο -ακόμη κι αν είναι πολύ «λεπτός», όπως ένας απρόβλεπτος ηγέτης ή ένας υποτιμητικός τόνος- η αμυγδαλή ενεργοποιείται και ο εγκέφαλος μπαίνει σε κατάσταση αυξημένης εγρήγορσης και αυτοπροστασίας.
Η σιωπή ως άμυνα του νευρικού συστήματος
Η σιωπή, σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι παθητικότητα. Το νευρικό σύστημα επιλέγει την αναστολή αντί για την έκθεση. Οι γνωστικοί πόροι μετατοπίζονται από την έκφραση προς την παρακολούθηση του κινδύνου. Ο εγκέφαλος μαθαίνει από νωρίς ποιες συμπεριφορές διασφαλίζουν το «ανήκειν» και η συμμόρφωση κωδικοποιείται ως η ασφαλέστερη επιλογή.
Υπάρχει και ένας πιο ήσυχος, γνωστικός λόγος που συγκρατούμαστε και αυτός δεν είναι άλλος από την αποδοτικότητα. Όταν αντιλαμβανόμαστε ότι οι άλλοι λειτουργούν με θεμελιωδώς διαφορετικές αξίες, παραδοχές ή πολιτισμικά πλαίσια από εμάς, ο εγκέφαλος κάνει έναν ταχύ υπολογισμό κόστους-οφέλους.
Θα αλλάξει κάτι αν μιλήσω; Θα απαιτήσει περισσότερη ενέργεια απ’ όση αξίζει; Όταν το αναμενόμενο όφελος είναι μικρό, η αναστολή φαίνεται λογική. Η σιωπή γίνεται μια μορφή εξοικονόμησης, συναισθηματικής ενέργειας, προσοχής, εαυτού.
Η ζημιά του να αφήνουμε τα πράγματα ανείπωτα
Ενώ η σιωπή μπορεί να είναι προσαρμοστική βραχυπρόθεσμα, συχνά έχει ένα κόστος που «ξεδιπλώνεται» αργά και αόρατα. Ό,τι καταπιέζει ο εγκέφαλος δεν εξαφανίζεται. Οι ανείπωτες σκέψεις και τα συναισθήματα συσσωρεύουν μια υποβόσκουσα ένταση, που χρωματίζει τις μελλοντικές αλληλεπιδράσεις με εκνευρισμό, κόπωση ή σιωπηλή δυσαρέσκεια.
Με τον καιρό, αυτή η καταπίεση μπορεί να οδηγήσει σε αποστασιοποίηση. Όταν επανειλημμένα δεν εκφράζουμε την οπτική μας, στερούμε από τους άλλους πληροφορίες που χρειάζονται για να μας κατανοήσουν. Ο άλλος μπορεί να νιώσει μια απόσυρση χωρίς να καταλαβαίνει την αιτία, οδηγώντας σε παρερμηνείες ή απόσταση. Αυτό που ξεκινά ως σιωπή για χάρη της αρμονίας, σταδιακά διαβρώνει τη σύνδεση.
Τι να κάνουμε, αντί να μένουμε στη σιωπή
Πώς να γίνετε καλύτεροι στο να λέτε αυτά που πρέπει να ειπωθούν; Ακολουθήστε τα παρακάτω tips:
1. Πείτε το μία φορά και μετά κάντε παύση
Μοιραστείτε την οπτική σας ήρεμα και καθαρά και αφήστε χώρο για σκέψη.
2. Αποφύγετε τις επαναλαμβανόμενες αντιπαραθέσεις
Αν λέτε το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά, κάντε ένα βήμα πίσω. Σκεφτείτε τι δεν «περνά», προσαρμοστείτε και επιστρέψτε αργότερα αν χρειαστεί.
3. Ξεκαθαρίστε τον στόχο σας
Ρωτήστε τον εαυτό σας «τι ελπίζω να πετύχω μιλώντας;». Αυτό βοηθά να διατυπώσετε το μήνυμά σας πιο εποικοδομητικά.
4. Κάντε διευκρινιστικές ερωτήσεις
Η περιέργεια ανοίγει τον διάλογο και μειώνει την άμυνα.
5. Αναπλαισιώστε τη διαφωνία
Μετατοπίστε το ενδιαφέρον από το «να κερδίσετε» στο «να καταλάβετε». Στόχος είναι το κοινό νόημα, όχι η νίκη.
6. Ανεχτείτε τη δυσφορία και την ένταση
Η αρμονία δεν είναι πάντα ο στόχος. Η δυσφορία είναι μερικές φορές απαραίτητη για ανάπτυξη, ειλικρίνεια και επίλυση. Μείνετε γειωμένοι ακόμη κι όταν η ένταση ανεβαίνει.
vita.gr
