Για πολλούς, η περίοδος των Χριστουγέννων απέχει πολύ από το μεταπολεμικό αμερικανικό πρότυπο, που προβάλλει εικόνες οικογενειακών συγκεντρώσεων γεμάτων δώρα, χαρά, αγάπη και γέλια. Αντίθετα, είναι μια περίοδος που συνοδεύεται από κάποια απογοήτευση, άγχος, θλίψη ή ακόμα και κατάθλιψη.
Άλλωστε, οι γιορτές συχνά συνδέονται με διάφορους παράγοντες άγχους, όπως το αλκοόλ, οι αλλαγές στους ρυθμούς ύπνου, τα αυξημένα οικονομικά βάρη και οι οικογενειακές συγκρούσεις. Επιπλέον, ο απολογισμός που όλοι λίγο-πολύ κάνουμε στο τέλος της χρονιάς είναι πιθανό να μας φέρνει στο μυαλό τις απώλειες που είχαμε κατά τη διάρκεια του έτους, είτε πρόκειται για το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου είτε για κάποιο χωρισμό ή για οικονομικές δυσκολίες και επαγγελματικά προβλήματα… Όλα βιώνονται πιο έντονα και πιο δύσκολα αυτή την περίοδο.
Η δυσκολία των πολλών κοινωνικών επαφών
Κάτι που πιέζει πάρα πολλούς ανθρώπους είναι η συναισθηματική επένδυση αυτής της περιόδου. Το μεγαλύτερο μέρος της, βέβαια, είναι υπέροχο, καθώς πρόκειται για ένα μείγμα ελπίδας και αγάπης. Ωστόσο, η ένταση αυξάνεται όσο πλησιάζει η μεγάλη μέρα. («Θα πετύχουν τα γεύματα;», «Θα φτάσουμε εκεί εγκαίρως;», «Θα αρέσουν τα δώρα που διάλεξα;», «Είναι εντάξει αυτό το ρούχο;».) Τέτοιες ανησυχίες είναι αρκετά φυσιολογικές, αλλά οι επιπτώσεις τους μπορεί να είναι σωρευτικές, ειδικά όταν συνδυάζονται με έλλειψη ύπνου, οικονομικό άγχος, κακές διατροφικές συνήθειες και ανησυχίες για κοινωνικές συγκρούσεις.
Επιπλέον, όλα αυτά τα «χριστουγεννιάτικα μελαγχολικά συναισθήματα» γιγαντώνονται ενόψει των προκλήσεων απέναντι στην αλληλεπίδραση με διαφορετικούς τύπους ανθρώπων με τους οποίους είμαστε «υποχρεωμένοι» να συνυπάρχουμε αρμονικά. Το να μοιραζόμαστε γεύματα και δώρα και να είμαστε ευγενικοί ο ένας προς τον άλλο είναι καταστάσεις που συμβαίνουν αυτή την περίοδο και δεν πρέπει να επιτρέπουμε σε καμία δυσαρέσκεια να υπερισχύει αυτού του πνεύματος.
Όλα αυτά είναι λογικό να μας πιέζουν. Αντί όμως να αποφασίσουμε να απομονωθούμε, ίσως η πιο σοφή επιλογή είναι να σκεφτούμε σοβαρά τα είδη και τα επίπεδα κοινωνικής συμμετοχής που μπορούμε να αντέξουμε, να προσεγγίσουμε επιλεκτικά τις δραστηριότητες των διακοπών και να βρούμε τους δικούς μας τρόπους για να δείξουμε την αγάπη μας για τους άλλους. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε σαφή εικόνα για το τι και ποιοι έχουν πραγματικά σημασία για εμάς.
Παραμένουμε δραστήριοι και ζητάμε βοήθεια
Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε το ενδεχόμενο να έχουμε δυσκολίες αυτή την περίοδο. Αν νιώθουμε ότι μας συμβαίνει κάτι τέτοιο, δεν θα πρέπει να διστάσουμε να ζητήσουμε βοήθεια από φίλους, συγγενείς ή και κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, πόσο μάλλον όταν αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας. Ωστόσο, το να παραμένουμε δραστήριοι και να μην απομονωνόμαστε, το να περιορίσουμε την κατανάλωση αλκοόλ και το να είμαστε προσεκτικοί και ενήμεροι για τις δύσκολες οικογενειακές δυναμικές μπορούν να μειώσουν τη μελαγχολία των γιορτών.
Αν έχουμε αυξημένο το θρησκευτικό αίσθημα, θα μας βοηθήσει το να συνδεθούμε με την πίστη μας πηγαίνοντας ίσως στην εκκλησία. Επιπλέον, οι φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες και οι πράξεις προσφοράς στους συνανθρώπους μας θα μας κάνουν να νιώσουμε καλύτερα και να βρούμε το σκοπό που μας λείπει ή το νόημα που αναζητάμε σε αυτή την περίοδο. Το πιο σημαντικό όμως είναι να θυμόμαστε ότι η υπερβολή της διαφήμισης και της κατανάλωσης, όπως και οι τέλειες εικόνες που προβάλλονται δεν αποτελούν μέρος της πραγματικότητας και δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της κοινής προσδοκίας να είμαστε εορταστικοί ή τόσο χαρούμενοι. Ας επικεντρωθούμε στη ζεστή και ουσιαστική επικοινωνία με τους φίλους μας και τους δικούς μας ανθρώπους.
Γιατί πιεζόμαστε τόσο στις γιορτές;
Υπάρχουν ποικίλοι λόγοι για τους οποίους νιώθουμε ότι επιβαρυνόμαστε ψυχολογικά στις γιορτές. Ορισμένοι από εμάς έχουμε πολύ σαφείς ιδέες, ίσως βασισμένες σε αγαπημένες παιδικές αναμνήσεις, σχετικά με τους εορτασμούς των Χριστουγέννων. Θεωρούμε ότι τα γεύματα, οι διακοσμήσεις, ακόμα και η ανταλλαγή δώρων πρέπει να γίνονται με συγκεκριμένο τρόπο, άτομα και κανόνες.
Όταν λειτουργούμε έτσι, πιεζόμαστε, κουραζόμαστε και πιθανώς νιώθουμε ότι δεν εκτιμούν τα όσα κάνουμε, ενώ οι άλλοι, λόγω του υπερβολικού ελέγχου που ασκούμε, αισθάνονται ότι δεν μπορούν να υλοποιήσουν τις ιδέες τους ή να συνεισφέρουν με τρόπους που θεωρούν χρήσιμους. Έτσι, η εορταστική εκδήλωση χάνει τα χαρακτηριστικά της συντροφικότητας, του αυθορμητισμού, της έκπληξης και της διασκέδασης.
Τα Χριστούγεννα φυσικά δεν έχουν την ίδια σημασία ούτε είναι τόσο διασκεδαστικά για πιο απομονωμένους ή πολύ εσωστρεφείς ανθρώπους. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ζουν μόνοι τους με περιορισμένους οικονομικούς πόρους και λίγες κοινωνικές επαφές. Υπάρχουν, επίσης, και άνθρωποι που επιλέγουν να μη συμμετέχουν στις γιορτές. Μερικοί, πολύ απλά, δεν απολαμβάνουν τις παρατεταμένες ή θορυβώδεις συγκεντρώσεις. Κάποιοι ίσως να δυσανασχετούν και με τη σπατάλη των ημερών για ηθικούς, ιδεολογικούς ή θρησκευτικούς λόγους καθώς θεωρούν ότι προσβάλλει το αληθινό νόημα των Χριστουγέννων.
Ας μην ξεχνάμε και εκείνους που, αν και δεν θέλουν να συμμετάσχουν σε πολλές από τις εκδηλώσεις των γιορτών, το κάνουν καταναγκαστικά, από υποχρέωση. Οπότε, αν και βρίσκονται εκεί σωματικά, είναι απόντες πνευματικά και ψυχικά. Άλλοι, επίσης, περνούν κάποιες προσωπικές δυσκολίες, και γι’ αυτό αποφεύγουν τις συναθροίσεις. Μπορεί να παρευρίσκονται στις προγραμματισμένες συγκεντρώσεις, ίσως χαμογελώντας, αλλά η καρδιά και η σκέψη τους είναι αλλού.
Ευχαριστούμε τη δρα Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγο με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, για τη συνεργασία
vita.gr
