O ύπνος και η χαλάρωση δεν είναι σπατάλη χρόνου και όχι μόνο από την άποψη πως προστατεύει την υγεία μας.
Το τραγούδι των Beatles, “Yesterday”, γράφτηκε κατά τη λεγόμενη «υπναγωγική κατάσταση». Πρόκειται για την ενδιάμεση ζώνη μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, όταν βρισκόμαστε σε μια ημι-συνειδητή φάση και βιώνουμε έντονες νοητικές εικόνες και ήχους.
Ήταν ένα πρωινό στις αρχές του 1965, όταν ο Πολ Μακάρτνεϊ ξύπνησε και συνειδητοποίησε ότι μια μελωδία έπαιζε επίμονα στο μυαλό του. Σηκώθηκε αμέσως από το κρεβάτι και κάθισε στο πιάνο του. Βρήκε γρήγορα τις συγχορδίες και δημιούργησε μερικές φράσεις για να ταιριάξουν στη μελωδία. Δυσκολευόταν εν τω μεταξύ να πιστέψει ότι μια τόσο όμορφη μελωδία θα μπορούσε να προκύψει έτσι αυθόρμητα. Φοβήθηκε ότι ασυνείδητα μπορεί να είχε αντιγράψει άλλη σύνθεση. Όπως είχε πει ο ίδιος: «Για περίπου ένα μήνα πήγαινα σε ανθρώπους της μουσικής βιομηχανίας και τους ρωτούσα αν την είχαν ακούσει πριν για να είμαι βέβαιος…». Όπως αποδείχθηκε βέβαια, ήταν αυθεντική.
Εκτός από τραγούδια, πολλές μεγάλες ανακαλύψεις και εφευρέσεις έχουν προκύψει κατά τη διάρκεια της υπναγωγικής κατάστασης. Ο φυσικός Νιλς Μπορ για παράδειγμα, καθώς αποκοιμιόταν, ονειρεύτηκε ότι είδε τον πυρήνα του ατόμου, με τα ηλεκτρόνια να περιστρέφονται γύρω του, όπως το ηλιακό σύστημα με τον ήλιο και τους πλανήτες—και έτσι ανακάλυψε τη δομή του ατόμου.
Ύπνος και δημιουργικότητα- Τι λέει η επιστήμη
Έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι η υπναγωγική κατάσταση είναι μια… γλυκιά δημιουργική ζώνη. Συγκεκριμένα, σε μελέτη, οι συμμετέχοντες ήταν τρεις φορές πιο πιθανό να βρουν τον «κρυφό κανόνα» που θα μπορούσε να λύσει ένα μαθηματικό πρόβλημα σε αυτή την κατάσταση.
Οι ψυχολόγοι συνδέουν τη δημιουργικότητα με χαρακτηριστικά όπως η ανοιχτότητα στην εμπειρία και η γνωστική ευκαμψία (η ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζεται σε νέες, αναπάντεχες ή διαφορετικές καταστάσεις και να αλλάζει την προσέγγιση ή τη στρατηγική σκέψης του όταν χρειάζεται). Άλλοι ειδικοί προτείνουν ότι η δημιουργικότητα προκύπτει από τον συντονισμό μεταξύ του δικτύου γνωστικού ελέγχου του εγκεφάλου (που ασχολείται με τον προγραμματισμό και την επίλυση προβλημάτων) και του δικτύου προεπιλογής (που συνδέεται με τις ονειροπολήσεις και τη νοητική περιπλάνηση).
Ωστόσο, μία από τις πιο σημαντικές θεωρίες για τη δημιουργικότητα είναι αυτή που πρότεινε ο Βρετανός ψυχολόγος Φρέντερικ Μάγιερς πολύ παλιά, το 1881. Σύμφωνα με τον Μάγιερς, οι ιδέες προέρχονται ξαφνικά από το υποσυνείδητο. Ο ίδιος εξήγησε ότι το συνειδητό μας μυαλό είναι ένα μικρό μόνο τμήμα του συνολικού μας, που περιλαμβάνει όχι μόνο το ασυνείδητο, αλλά και ευρύτερα και υψηλότερα επίπεδα συνείδησης. Οι ιδέες μπορεί να ωριμάζουν ασυνείδητα για μεγάλο χρονικό διάστημα προτού εμφανιστούν στη συνειδητή αντίληψη.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλές φορές αισθανόμαστε ότι οι ιδέες έρχονται από κάτι πέρα από το μυαλό μας, σα να μας χαρίζονται.
Η υπναγωγική κατάσταση είναι τόσο δημιουργική επειδή, καθώς «αιωρούμαστε» μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, το συνειδητό μυαλό μας είναι σχεδόν ανενεργό. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, τα νοητικά μας όρια είναι διαπερατά και υπάρχει η ευκαιρία να περάσουν δημιουργικές ιδέες από το υποσυνείδητο μυαλό μας.
Η δημιουργικότητα συχνά συνδέεται με τη χαλάρωση και την αδράνεια, καθώς όταν χαλαρώνουμε, το συνειδητό μας μυαλό είναι λιγότερο δραστήριο ενώ όταν είμαστε απασχολημένοι, το μυαλό μας γεμίζει με σκέψεις, οπότε δεν υπάρχει χώρος για δημιουργικές ιδέες. Αυτός είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο ο διαλογισμός συνδέεται έντονα με τη δημιουργικότητα. Η έρευνα δείχνει ότι ο διαλογισμός ενισχύει γενικές δημιουργικές ικανότητες, όπως η ανοιχτότητα στις εμπειρίες και η γνωστική ευκαμψία.
Ο διαλογισμός ηρεμεί και μαλακώνει το συνειδητό μυαλό, έτσι ώστε να είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε την έμπνευση.
Καλλιεργώντας την υπναγωγική κατάσταση
Σύμφωνα με μελέτες, περίπου το 80% των ανθρώπων έχουν βιώσει την υπναγωγική κατάσταση και περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού την βιώνει τακτικά. Είναι ελαφρώς πιο συνηθισμένη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες.
Η υπναγωγική κατάσταση είναι πιο πιθανό να συμβεί στην αρχή του ύπνου, αλλά μπορεί επίσης να συμβεί όταν ξυπνάμε ή κατά τη διάρκεια της ημέρας όταν νιώθουμε νυσταγμένοι και αποσυνδεόμαστε από την κανονική συνείδηση.
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την υπναγωγική κατάσταση για να ενισχύσουμε τη δημιουργικότητά μας;
Είναι σίγουρα δυνατό να παραμείνουμε σε αυτή την κατάσταση, όπως ίσως γνωρίζετε από τα αργά πρωινά της Κυριακής…
Ωστόσο, ένα από τα προβλήματα είναι η καταγραφή των ιδεών που προκύπτουν. Στην κατάσταση της νύστας, μπορεί να μην αισθανόμαστε την παρόρμηση να καταγράψουμε τις ιδέες μας. Η καλύτερη πρακτική είναι να έχουμε πάντα ένα στυλό και ένα χαρτί δίπλα στο κομοδίνο μας. Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε μια τεχνική “συνειδητού ύπνου” για να δημιουργήσουμε ιδέες. Όταν ο μεγάλος εφευρέτης Τόμας Έντισον ήταν σε αδιέξοδο, άφηνε τον εαυτό του να παραδοθεί στο υποσυνείδητο, κρατώντας μια μεταλλική μπάλα. Καθώς αποκοιμιόταν, η μπάλα έπεφτε στο πάτωμα και τον ξυπνούσε, και συχνά έτσι έβρισκε μια νέα ιδέα.
Γενικότερα, θα πρέπει να βλέπουμε την αδράνεια ως έναν τρόπο καλλιέργειας της δημιουργικότητας.
Μην σκέφτεστε τον ύπνο ή τη χαλάρωση ως σπατάλη χρόνου. Αντίθετα, αυτές οι στιγμές μπορεί να οδηγήσουν στις πιο εμπνευσμένες ιδέες της ζωής σας.
vita.gr
