Η αλλαγή είναι καλή – ακόμα κι αν, πολλές φορές, φαντάζει αρνητική, δύσκολη, ακατόρθωτη ή υπερεκτιμημένη. Μπορεί το να αλλάξουμε τη ζωή μας να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τον καθέναν από μας, είναι όμως μια διαδικασία, μια πορεία, με στάδια και πολλά πάνω κάτω για όλους μας. Χρειαζόμαστε λοιπόν ψυχικό σθένος και πίστη στον εαυτό μας και στις δυνάμεις μας.
Η γέννηση της επιθυμίας είναι η βασική προϋπόθεση της αλλαγής, αλλά η σκέψη που οφείλει να μετουσιώνεται τελικά σε πράξη είναι ο κρίσιμος παράγοντας τον οποίο πρέπει να μεταστρέψουμε για να τα καταφέρουμε.
Οι σκέψεις μας παράγουν ιδέες, αντιλήψεις, συμπεράσματα. Αν είναι θετικές, τότε δημιουργούν ανάλογα «προϊόντα» και μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά. Οι αρνητικές σκέψεις –όπως αυτές που απορρέουν από φόβο ή και από θυμό– έχουν κι αυτές παράγωγα που τις αντικατοπτρίζουν, αλλά και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, εκφραζόμαστε και λειτουργούμε εν γένει.
Δείγματα γραφής
Ας ξεκινήσουμε καταγράφοντας όλα αυτά που επιθυμούμε να αλλάξουμε στη ζωή μας.
Ημερολόγιο σκέψεων και συναισθημάτων
Η καταγραφή –είτε σε χαρτί είτε ηλεκτρονικά– συχνά μας βοηθά να δούμε καλύτερα τις αιτίες και, συνεπώς, τις λύσεις.
Διαβάζουμε αυτά που γράψαμε – είναι σαν να ακούμε τον εαυτό μας να μας μιλά.
Εσωτερικός διάλογος – εσωτερική διαπραγμάτευση
Όταν μεταφέρουμε τις σκέψεις μας στο γραπτό λόγο, θα διαπιστώσουμε ότι νέες, ίσως και πιο χρήσιμες θα έρθουν να τις συμπληρώσουν.
Εξασκούμαστε στην ανεκτικότητα σε κινδύνους και στην ανθεκτικότητα στην πρόσκαιρη ματαίωση/απογοήτευση.
Εκπονούμε ένα σχέδιο δράσης βάζοντας σε άμεση και πρακτική εφαρμογή ό,τι έχουμε αποφασίσει να δοκιμάσουμε και να αλλάξουμε.
Ο εντοπισμός των δυσπροσαρμοστικών πεποιθήσεων και η αναπλαισίωση/αντικατάστασή τους με νέες, περισσότερο υγιείς.
Αποτελεσματικές και ρεαλιστικές σκέψεις
Για παράδειγμα, τι επιλέγω;
- «Θα πάει στραβά» ή «Ας δοκιμάσω πρώτα»;
- «Ωχ, τι μου συνέβη!» ή «Θα μάθω από αυτό»;
- «Απέτυχα» ή «Θα ξαναπροσπαθήσω»;
- «Δεν θα τα καταφέρω» ή «Είναι πιθανόν»;
- «Δεν πάει καλά» ή «Θέλει βελτιώσεις»;
Οι πυρηνικές πεποιθήσεις είναι αυτές που αναπαριστούν τη βάση των σκέψεών μας. Πρόκειται για τις θεμελιώδεις πεποιθήσεις που έχουν σχέση με τον εαυτό μας, τους γύρω μας και γενικά τον κόσμο. Δεν είναι πάντα άμεσα προσβάσιμες (στο συνειδητό), μαθαίνονται νωρίς και είναι αποτέλεσμα εμπειριών.
Για να αλλάξουμε τη ζωή μας, επιβάλλεται να τις αλλάξουμε κι αυτές και να τις προκαλέσουμε με νέους τρόπους να αποκαλυφθούν. Κατά αυτό τον τρόπο, αν φανερώσουν τις συνέργειές τους, θα έχουμε πρόσβαση στις συνέπειές τους και θα αποφασίσουμε τι χρειάζεται να αλλάξουμε.
Τι πρέπει να αμφισβητήσουμε
Οι πεποιθήσεις μας υπερβαίνουν την πραγματικότητα ειδικά αλλά και γενικά. Με άλλα λόγια, είναι κατασκευασμένες ιδέες, απόψεις, βιώματα κ.τ.λ. που οφείλουμε να αμφισβητούμε ανά διαστήματα, ιδίως όταν θέλουμε να αλλάξουμε τη ζωή μας. Αυτή είναι η πιο σημαντική αλλαγή, από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε.
Θέτουμε ερωτήματα όπως:
- «Ποιος είναι ο αληθινός μου εαυτός;»
- «Με τι/ποιους νιώθω αληθινός/ή;»
- «Με τι/ποιους δυσφορώ και γιατί;»
- «Τι χρειάζεται να αλλάξω και γιατί;»
- «Υπάρχει εναλλακτική/καλύτερη επιλογή;»
- «Ποιο είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί και, εάν συνέβαινε, πώς θα μπορούσα να το διαχειριστώ;»
- «Ποιο είναι το καλύτερο που θα μπορούσε να συμβεί και ποιο το πιο ρεαλιστικό αποτέλεσμα που θα μπορούσε να προκύψει;»
- «Ποια είναι η επίδραση της πεποίθησής μου στην αυτόματη σκέψη; Ποιο θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα εάν άλλαζα το σκεπτικό μου;»
- «Τι χρειάζεται να κάνω;»
Μαθαίνουμε και εξασκούμε
- Συναισθηματική αυτορρύθμιση: Αναγνωρίζουμε και επαναξιολογούμε τους φόβους και τις επιθυμίες μας, προσπαθούμε να εξισορροπήσουμε εσωτερικά και εξωτερικά τα οφέλη και τα πιθανά εμπόδια/μπλοκαρίσματα και να τα διαχειριστούμε με αποτελεσματικότητα.
- Αυτοπαρατήρηση: Εξετάζουμε τι μας έφερε έως εδώ, τι κρατάμε και τι πετάμε.
- Αυτοεπιδιόρθωση, δοκιμή και λάθος: Δοκιμάζουμε και βλέπουμε τα αποτελέσματα, συνεχίζουμε ή επαναπροσδιορίζουμε στόχους. Αυτοέλεγχο και υγιή αυτο-οριοθέτηση και ετερο-οριοθέτηση.
- Επαναδιαμόρφωση του σεναρίου της ζωής μας: Το ξαναγράφουμε όπως εμείς επιθυμούμε και γινόμαστε ο «δικηγόρος του διαβόλου». Προστατεύουμε την αλλαγή, παρά τις όποιες εσωτερικές ή εξωτερικές φωνές που μας λένε ότι δεν χρειάζεται να προβούμε σε αυτήν ή να τα παρατήσουμε.
- Επαναπροσδιορισμό: Επανατοποθετούμαστε απέναντι στις αρνητικές σκέψεις και τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις μας.
- Αναγνωρίζουμε, αντιλαμβανόμαστε και αποτάσσουμε τα παρακάτω γνωστικά λάθη:
- Ετικετοποίηση: Όταν βάζουμε αυθαίρετες ταμπέλες στον εαυτό μας και στους άλλους.
- Σωληνοειδή όραση: Όταν εστιάζουμε στην αρνητική χροιά μιας κατάστασης, σαν να τη βλέπουμε μέσα από ένα σωλήνα που δείχνει μόνο τα άσχημα, που απομονώνει εκείνα τα σημεία τα οποία εξυπηρετούν την αρνητική σκέψη – όταν, δηλαδή, χάνουμε τη «μεγάλη εικόνα».
- Μεγιστοποίηση/Ελαχιστοποίηση: Όταν έχουμε την τάση να μεγεθύνουμε τα αρνητικά στοιχεία μιας κατάστασης και να μειώνουμε τα θετικά.
- Προτάσεις του «πρέπει»: Όταν υπακούμε σε άκαμπτους κανόνες για το πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε εμείς και οι άλλοι.
- Προσωποποίηση: Όταν αισθανόμαστε αποκλειστικά υπεύθυνοι για την κακή εξέλιξη των πραγμάτων και τη συμπεριφορά των άλλων απέναντί μας.
Οι φράσεις-κλειδιά
- «Η ζωή μου μου ανήκει. Μπορώ να είμαι ό,τι θέλω και να ζω όπως πραγματικά μου αξίζει και επιθυμώ».
- «Εγώ αναλαμβάνω τώρα την ευθύνη να αλλάξω τη ζωή μου. Ξέρω ότι υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για να τα καταφέρω».
- «Αξίζω το καλύτερο και το δέχομαι στη ζωή μου».
- «Επιλέγω να είμαι ευχαριστημένος/η από τη ζωή μου και είμαι διατεθειμένος/η να κάνω, να εγκαταλείψω ή να αλλάξω ό,τι απαιτείται».
Σίγουρα χρειάζονται χρόνος και προσπάθεια. Εξάλλου δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές και εύκολα βήματα προς την αλλαγή. Η πίστη που ορίζει ικανοποιητικά τη ζωή δημιουργώντας αίσθημα ανατροφοδότησης, θετική αυτοεικόνα, ισορροπημένη αυτοπεποίθηση και εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες προοπτικής, κινητοποίησης και ελπίδας είναι το κλειδί που εμείς κατασκευάζουμε.
Η Βάσω Μακαρώνη είναι κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια
vita.gr
