Παγιδευτήκαμε σε μποτιλιάρισμα; Πήραμε προαγωγή; Χωρίσαμε; Έμεινε το αυτοκίνητό μας στη μέση τoυ δρόμου; Οι καταστάσεις που δημιουργούν στρες είναι πολλές και έχουν άλλοτε θετικό και άλλοτε αρνητικό χαρακτήρα. Όλες οι πτυχές της σύγχρονης ζωής φαίνεται ότι συνωμοτούν υπέρ του, ξεκινώντας από τις δεκάδες καθημερινές υποχρεώσεις και τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει ο καθένας στην εργασία και την οικογένειά του και φτάνοντας μέχρι και τις απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας.
Το στρες είναι μια φυσιολογική κατάσταση που υπαγορεύεται από τα γονίδιά μας. Δεν υπάρχει λοιπόν κάποιος που να μην έχει. Απλώς, η ευαισθησία σε αυτό διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η καθημερινή πραγματικότητα απέχει έτσι κι αλλιώς από την έννοια της χαλαρότητας και της ηρεμίας. Οι περισσότεροι όμως δεν μπορούμε να φανταστούμε τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτό στη ζωή μας γιατί δεν είναι μετρήσιμο. Δεν το μετράμε δηλαδή όπως τη χοληστερίνη ή το σάκχαρο για να δούμε πόσο κινδυνεύουμε.
Παρ’ όλα αυτά, είναι ανώφελο να μας συστήσει κάποιος να μην έχουμε άγχος – άλλωστε όλοι το κουβαλάμε στα γονίδιά μας, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο. Αυτό όμως που σίγουρα έχει σημασία είναι να μπορούμε να το ελέγχουμε, αντί να ελέγχει αυτό τη ζωή μας.
Τι είναι το στρες;
Σήμερα, λέγοντας στρες, εννοούμε καταστάσεις ή γεγονότα που μπορεί να μας προξενήσουν αγωνία, θυμό, ένταση, ανησυχία και έντονο προβληματισμό και να επηρεάσουν την υγεία μας. Πιο συγκεκριμένα, είναι η ψυχολογική και σωματική ένταση που νιώθουμε σε διάφορες συνθήκες, από την καθημερινή μετακίνηση με το αυτοκίνητο ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τις πιέσεις και τα προβλήματα στο χώρο εργασίας και τις διαφωνίες στο σπίτι με την οικογένειά μας μέχρι μια σοβαρή αρρώστια ή την απώλεια κάποιου προσφιλούς προσώπου.
Στρες επίσης έχουμε όταν καταλαβαίνουμε ότι οι απαιτήσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούμε είναι πολλές και δύσκολες. Όλα αυτά λοιπόν συχνά αναφέρονται ως στρεσογόνοι παράγοντες ή στρεσογόνα γεγονότα. Στρες όμως προκαλούν και διάφορα ευχάριστα συμβάντα, όπως είναι ο γάμος, η γέννηση ενός μωρού, μια προαγωγή που συνεπάγεται ανάληψη νέων καθηκόντων και υποχρεώσεων κ.λπ. Επομένως, δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε ότι το στρες ακολουθεί σχεδόν κάθε μας ενέργεια.
Τα δύο του πρόσωπα
Το «καλό» στρες
Όποιος σκέφτεται ότι η ζωή θα ήταν ωραία χωρίς καθόλου άγχος ίσως δεν έχει δίκιο. Όταν δεν αφυπνίζεται τακτικά, ο οργανισμός χάνει την ικανότητα εγρήγορσης και αντίδρασης στα ερεθίσματα. Είναι το είδος του στρες που αισθανόμαστε πριν από μια παρουσίαση, έναν αγώνα ή μια σημαντική απόφαση. Μας προκαλεί δημιουργικό τρέμουλο και αυξάνει τη συγκέντρωση και την παραγωγικότητά μας. Πρόκειται για μια φυσική αντίδραση του οργανισμού που μας βοηθά να προσαρμοστούμε σε νέες προκλήσεις.
Το χρόνιο στρες
Από την άλλη πλευρά, το αρνητικό στρες μάς μπλοκάρει και απειλεί την ομοιόσταση του οργανισμού, δηλαδή την κατάσταση αρμονίας και ισορροπίας του πνεύματος και του σώματος. Όταν επιμένει και γίνεται καθημερινότητα, επηρεάζει σοβαρά την υγεία: αϋπνία, πονοκέφαλοι, εξάντληση, διαταραχές στο ανοσοποιητικό και καρδιολογικά συμπτώματα είναι μόνο μερικά από τα σημάδια που μας στέλνει το σώμα μας. Ακόμα και η ψυχική μας διάθεση φθείρεται. Το στρες συνδέεται με τη θλίψη και τη συναισθηματική κόπωση.
Μπορεί να μας αρρωστήσει;
Ενώ το ήπιο στρες είναι δημιουργικός και ευεργετικός παράγοντας για τον οργανισμό, το υπερβολικό και παρατεταμένο αποτελεί γενεσιουργό αίτιο για πάρα πολλά ψυχικά και σωματικά νοσήματα. Στην ουσία, δεν υπάρχει σχεδόν καμία πάθηση που να μη σχετίζεται με το στρες, αλλά και να μην το αυξάνει, δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο. Με άλλα λόγια, η σχέση μεταξύ του στρες και της αρρώστιας είναι αμφίδρομη.
Μακροπρόθεσμα, η χρόνια επιβάρυνση από το στρες μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα:
- Βλάπτει την καρδιά και αυξάνει την αρτηριακή πίεση.
- Πυροδοτεί ή επιδεινώνει πολλές ασθένειες της πεπτικής οδού, όπως γαστρικό έλκος, γαστρίτιδα, δυσπεψία, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή σπαστική κολίτιδα.
- Επηρεάζει έντονα και τον ύπνο μας. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ατόμων που υποφέρουν από στρες και είτε δεν κοιμούνται εύκολα είτε ξυπνούν στη μέση της νύχτας και δεν μπορούν να ξανακοιμηθούν.
- Οδηγεί σε εξάντληση του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να εκτίθεται εύκολα σε κινδύνους ή να εκδηλώνει συμπτώματα ή παθήσεις που δεν θα παρουσιάζονταν υπό φυσιολογικές συνθήκες.
Οδηγός anti-stress
Η καλή είδηση είναι ότι υπάρχουν τρόποι να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να ανταποκρίνεται στο στρες με υγιή τρόπο.
- Αναθέτουμε δουλειές και σε άλλους
«Αφήστε τα όλα πάνω μου». Αν είμαστε από αυτούς που λένε και υιοθετούν συχνά τη συγκεκριμένη φράση, τότε δεν θα πρέπει να εκπλησσόμαστε καθόλου από το γεγονός ότι τελικά δεν τα προλαβαίνουμε όλα και μας πνίγει το άγχος. Το να θέλουμε να τα κάνουμε όλα μόνοι μας είναι ιδιαίτερα βολικό για τους συνεργάτες και την οικογένειά μας, αλλά όχι για μας. Όποιος λειτουργεί συγκεντρωτικά, είτε σε επαγγελματικό είτε σε οικογενειακό επίπεδο, και θεωρεί τον εαυτό του αναντικατάστατο μπλοκάρει τη διευθέτηση των εργασιών, με συνέπεια οι δουλειές να μένουν πίσω και ο χρόνος να μη φτάνει. Πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε ότι τόσο οι συνάδελφοί μας όσο και τα μέλη της οικογένειάς μας είναι σε θέση να αναλάβουν κάποιες από τις δραστηριότητές μας.
- Ελαττώνουμε ταχύτητα
Πρόκειται για την κυρίαρχη τάση της προηγούμενης δεκαετίας, μια κοινωνική αντίληψη που εναντιώνεται στην ψυχική και σωματική φθορά που προκαλεί στον άνθρωπο η υπερβολική εργασία. Ας υιοθετήσουμε λοιπόν κι εμείς αυτήν τη φιλοσοφία ζωής, που οι Αμερικανοί ονόμασαν «downshifting» (εκούσια, συνειδητή μείωση των ταχυτήτων) και η οποία επιχειρεί να μας πείσει να μη δίνουμε τόσο μεγάλη βαρύτητα στην επαγγελματική ανέλιξη και στο ρόλο των υλικών αγαθών προς όφελος της ψυχικής υγείας και της ευτυχίας μας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να βάλουμε σε δεύτερη μοίρα τη δουλειά μας, απλώς να φροντίσουμε να βρούμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο, να αναβαθμίσουμε τις προσωπικές μας σχέσεις και να απαλλαγούμε από το υπερβολικό άγχος που δημιουργεί η προσπάθεια για επαγγελματική καταξίωση.
- Διώχνουμε τις έγνοιες με ένα μπάνιο
Σύμφωνα με έρευνες, οι περισσότεροι χαλαρώνουν κάνοντας ένα μπάνιο. Πράγματι, ένα ζεστό μπάνιο καταπολεμά την κούραση και ηρεμεί. Χρειάζονται όμως ορισμένες προϋποθέσεις. Το νερό καλό είναι να είναι χλιαρό για να ξεμπλοκάρουν ευκολότερα οι ταλαιπωρημένοι μύες. Σε αυτό θα βοηθήσουν και τα άλατα μπάνιου. Δεν παραμένουμε όμως περισσότερο από 15 λεπτά γιατί το πολύ ζεστό νερό απομακρύνει τα φυσικά έλαια της επιδερμίδας.
- Χαλαρώνουμε κάνοντας γυμναστική
Η άσκηση δεν βοηθά μόνο το σώμα, αλλά και τον εγκέφαλο. Από το περπάτημα μέχρι τη γιόγκα, η σωματική δραστηριότητα ενεργοποιεί τις ενδορφίνες, τις ορμόνες της ευεξίας. Κάνοντας ελάχιστα πράγματα και μόνοι μας, μπορούμε να νιώσουμε σωματικά και ψυχικά αναζωογονημένοι. Σε περιόδους στρες και έντασης, τα παρακάτω θα αποφορτίσουν την αυχενική και οσφυϊκή μοίρα:
Ξαπλώνουμε στο κρεβάτι. Τοποθετούμε τα χέρια πάνω στην κοιλιά και εισπνέουμε αργά. Το διάφραγμα σπρώχνει το εσωτερικό της κοιλιάς και τα χέρια ωθούνται προς τα πάνω. Επαναλαμβάνουμε αργά 10 φορές ανά 10 δευτερόλεπτα.
Ξαπλώνουμε στο κρεβάτι. Αγκαλιάζουμε τα γόνατα και τα φέρνουμε προς το στήθος. Αναπνέουμε αργά και παραμένουμε στη θέση αυτή για μερικά δευτερόλεπτα. Απελευθερώνουμε τα γόνατα και χαλαρώνουμε. Επαναλαμβάνουμε την άσκηση 5-6 φορές ανά 10 δευτερόλεπτα.
- Διαλογιζόμαστε
Το στρες μπορεί να αντιμετωπιστεί και με το διαλογισμό. Γι’ αυτό, φροντίζουμε σε καθημερινή βάση, αν είναι δυνατόν, να έχουμε ένα τέταρτο με μισή ώρα απόλυτης ηρεμίας. Η πιο απλή μορφή διαλογισμού «προστάζει» να καθίσουμε σε μια πολυθρόνα, σε έναν πολύ ήσυχο χώρο, και να συγκεντρωθούμε στην αναπνοή μας, να παρατηρήσουμε δηλαδή πως εισπνέουμε και εκπνέουμε. Ο διαλογισμός γενικότερα αποτελείται από μια σειρά τεχνικών αυτοσυγκέντρωσης που, μεταξύ άλλων, βοηθούν τον οργανισμό να απoμακρύνει το στρες.
- Απολαμβάνουμε τη φύση
Η επίδραση της φύσης είναι πάντα ευεργετική. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν μία φορά την εβδομάδα να πηγαίνουμε μια εκδρομή, κάπου όπου να μπορεί το μάτι να δει ορίζοντα. Η θέα και μόνο ενός όμορφου τοπίου, τα χρώματα και τα αρώματα της φύσης, το οξυγόνο που θα αναπνεύσουμε και η ησυχία που θα απολαύσουμε θα έχουν αποτελεσματική επίδραση στην ψυχή μας. Ακόμα και με μια απλή βόλτα μια ηλιόλουστη ημέρα θα αποκομίσουμε διπλά οφέλη αφού, σύμφωνα με ειδικούς, ο ήλιος είναι από τα καλύτερα αγχολυτικά. Όταν δεν έχουμε δυνατότητα για μια κοντινή ή μακρινή απόδραση, φέρνουμε εμείς τη φύση πιο κοντά μας. Το μικρό μπαλκόνι του σπιτιού μας μπορεί να μετατραπεί σε ένα αντίδοτο στο στρες, αρκεί να φυτέψουμε λίγα φυτά, να τα περιποιούμαστε και να τα παρακολουθούμε από κοντά να μεγαλώνουν. Η ευωδιά και τα χρώματά τους θα μας ξεκουράζουν. Δεν είναι τυχαίο ότι ψυχίατροι και ψυχολόγοι συμπεριλαμβάνουν την κηπουρική σε προγράμματα ψυχοθεραπείας.
- Ανταμείβουμε τον εαυτό μας
Η χαρά χαλαρώνει, γι’ αυτό επιδιώκουμε να την αντλούμε από οπουδήποτε, όπως από το να ανταμείβουμε κατά καιρούς τον εαυτό μας. Κάνουμε λοιπόν πράγματα που μας ευχαριστούν και δεν ξεχνάμε να μας επιβραβεύουμε. Στον εγκέφαλο υπάρχουν δομές που συνδέονται με την αντίληψη της χαράς, της ανταμοιβής, όπως λέγεται. Οτιδήποτε μας προκαλεί ανταμοιβή (χαρά) διεγείρει αυτή την περιοχή του εγκεφάλου, η οποία υπάρχει ακριβώς για αυτόν το σκοπό, και συντελεί στην καλή ψυχική υγεία.
- Κοιμόμαστε καλά
Ο ποιοτικός ύπνος δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη. Βελτιώνοντας τη ρουτίνα του, ενισχύουμε την ικανότητα του οργανισμού μας να διαχειρίζεται το στρες.
Χαλάρωση στη στιγμή
5 τεχνικές για καθημερινή αποσυμπίεση
1.Αναπνοή 4-7-8
Εισπνοή για 4 δευτερόλεπτα, κράτημα για 7, εκπνοή για 8. Το κάνουμε για τέσσερις κύκλους πριν από τον ύπνο ή όταν αισθανόμαστε πίεση.
2. Body scan
Ξαπλώνουμε ή καθόμαστε αναπαυτικά. Επικεντρώνουμε την προσοχή μας σε κάθε σημείο του σώματος διαδοχικά, από το κεφάλι έως τα δάχτυλα των ποδιών. Αναγνωρίζουμε την ένταση και την απελευθερώνουμε με την αναπνοή.
3. Δεκάλεπτο περπάτημα χωρίς κινητό
Αποσύνδεση από οθόνες και σύνδεση με τον εαυτό. Εστιάζουμε στους ήχους, στις μυρωδιές και στο ρυθμό της κίνησης.
4. Μειώνουμε την καφεΐνη τις ημέρες έντονου στρες
Την αντικαθιστούμε με τσάι βοτάνων.
5. Γελάμε
Το γέλιο είναι φυσικό αγχολυτικό. Μια αστεία σειρά ή μια ευχάριστη κουβέντα με φίλους μπορούν να ελαφρύνουν την ψυχολογία μας.
vita.gr
