Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Penn State υποστηρίζουν ότι οι προκαταλήψεις φύλου επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και εμπιστεύονται τα ρομπότ. Συγκεκριμένα, γυναίκες που αισθάνονται λιγότερη προσωπική δύναμη τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο bots με ανδρικά χαρακτηριστικά, ενώ αυτή η προκατάληψη δεν παρατηρείται σε γυναίκες που αισθάνονται ισχυρές.
Η μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Hospitality and Tourism Management έδειξε ότι οι γυναίκες που αισθάνονται λιγότερη προσωπική δύναμη είναι πιο πιθανό να εμπιστευτούν ρομπότ με ανδρικά χαρακτηριστικά σε σύγκριση με ρομπότ με γυναικεία χαρακτηριστικά. Αντίθετα, γυναίκες που αισθάνονται ισχυρές δεν παρουσιάζουν αυτή την προκατάληψη.
Ο ρόλος της εμφάνισης των ρομπότ
Αν και τα ρομπότ και οι ψηφιακοί βοηθοί δεν έχουν βιολογικό φύλο, στις περισσότερες περιπτώσεις τους αποδίδουμε ανθρώπινα χαρακτηριστικά — και μαζί τους, στερεότυπα. Η νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια μελετά το πώς το υποτιθέμενο φύλο τους επηρεάζει την εμπιστοσύνη που τους δείχνουμε.
Οι συμμετέχοντες στη μελέτη κλήθηκαν να παρακολουθήσουν ένα ρομπότ που παρουσίαζε αντρικά ή γυναικεία χαρακτηριστικά, και στη συνέχεια να αξιολογήσουν πόσο ικανό θεωρούσαν το ρομπότ να τους «κρίνει» σωστά σε μια δεδομένη κατάσταση.
Το εντυπωσιακό εύρημα ήταν πως οι γυναίκες που ένιωθαν πως έχουν λιγότερη προσωπική δύναμη εμπιστεύτηκαν περισσότερο τα ρομπότ με αντρική φωνή και παρουσίαση. Με άλλα λόγια, οι πολιτισμικές νόρμες για την αυθεντία και την εξουσία φάνηκαν να μεταφέρονται ακόμα και σε ένα φαινομενικά ουδέτερο περιβάλλον τεχνητής νοημοσύνης.
Όταν τα bots έχουν ουδέτερη ή «χαριτωμένη» εμφάνιση, χωρίς εμφανή χαρακτηριστικά φύλου, η προκατάληψη φύλου μειώνεται ή εξαφανίζεται. Αυτό υποδηλώνει ότι ο σχεδιασμός τους μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι τα αντιλαμβάνονται και τα εμπιστεύονται.
Το design επηρεάζει την ψυχολογία
Η μελέτη αυτή εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τον τρόπο που σχεδιάζονται τα ρομπότ και οι ψηφιακοί βοηθοί. Αν το φύλο (ή τα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά που του αποδίδουμε) επηρεάζει την αξιοπιστία που τους προσδίδουμε, τότε ο σχεδιασμός τους δεν είναι απλώς αισθητικό ή τεχνικό ζήτημα — είναι βαθιά πολιτικό και κοινωνικό.
Ήδη σε πολλά προϊόντα AI, όπως ψηφιακοί βοηθοί (π.χ. Siri, Alexa), παρατηρείται η προτίμηση σε γυναικείες φωνές, επειδή κρίνονται ως πιο «ευχάριστες» ή «εξυπηρετικές». Από την άλλη, σε εφαρμογές που απαιτούν αυθεντία ή κρίση (π.χ. ιατρικά ή νομικά bots), φαίνεται να υπερισχύει η παρουσία ανδρικών χαρακτηριστικών. Αυτή η επιλογή, ωστόσο, μπορεί να ενισχύει στερεότυπα που θέλουν τη δύναμη και την αξιοπιστία να είναι «αντρικές αρετές».
Η συγγραφέας της μελέτης, καθηγήτρια Lucy Fiske, σημειώνει πως το εύρημα αυτό δεν καταδικάζει τη χρήση ρομπότ, αλλά μάλλον επισημαίνει την ανάγκη για μεγαλύτερη επίγνωση: «Αν κατανοήσουμε ότι οι κοινωνικές μας αντιλήψεις επηρεάζουν την εμπιστοσύνη που δείχνουμε στην τεχνολογία, μπορούμε να σχεδιάσουμε ρομπότ που δεν αναπαράγουν παρωχημένες ανισότητες».
vita.gr
