Έπειτα από σχεδόν ένα 10ημερο εφαρμογής του «καλαθιού του νοικοκυριού» τα πρώτα συμπεράσματα τόσο από πλευράς καταναλωτών όσο και στελεχών της αγοράς έχουν εξαχθεί.
Για το νέο «εργαλείο» που δημιουργήθηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης και έχει μπει πλέον, εν μέσω πληθωριστικών πιέσεων, στην καθημερινότητα των καταναλωτών έχουν γίνει πολλές συζητήσεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα, τον τρόπο εφαρμογής του, τα προϊόντα που το απαρτίζουν και τις τιμές τους.
Οι τιμές των προϊόντων και η προσδοκία για μεγάλες προσφορές
Εκείνο που παρατήρησαν από τις πρώτες μέρες παράγοντες της αγοράς, όπως σημειώνουν στο CNN greece, είναι πως στη πλειονότητά τους οι καταναλωτές δεν είχαν ξεκαθαρίσει ακριβώς τι είναι το «καλάθι του νοικοκυριού».
Έτσι αρκετοί καταναλωτές περίμεναν ότι μπαίνοντας στα σούπερ μάρκετ μετά την πρεμιέρα του μέτρου, θα έβρισκαν τα προϊόντα του «καλαθιού» σε μεγάλες προσφορές, «κάτι σαν τις εκπτώσεις ή τη Black Friday» όπως σημείωναν χαρακτηριστικά στελέχη του κλάδου στο CNN Greece.
Η προσδοκία τους αυτή αυτή φυσικά δεν επιβεβαιώθηκε καθώς στην πραγματικότητα το «καλάθι του νοικοκυριού» στο οποίο συμφώνησαν υπουργείο Ανάπτυξης και εκπρόσωποι των σούπερ μάρκετ, είχε εξαρχής ως στόχο, τη συγκράτηση των ανατιμήσεων για τα προϊόντα εκείνα που είναι απολύτως απαραίτητα για τη διαβίωση των πιο ευάλωτων νοικοκυριών. Δεν δημιουργήθηκε για να αντικαταστήσει τις προσφορές που συνεχίζει από την πλευρά της κάθε αλυσίδα να κάνει ανεξαρτήτως «καλαθιού».
Τα στοιχεία που παρέθεσε το υπουργείο Ανάπτυξης με τη σύγκριση των τιμών κατά την περίοδο εφαρμογής τους καλαθιού δείχνουν μεν μειώσεις σε τιμές προϊόντων εάν ωστόσο εκείνο που περιμέναν οι καταναλωτές ήταν να δουν όλα τα προϊόντα του «καλαθιού» σε προσφορά, είναι προφανές ότι δεν το είδαν.
Ο μεγάλος αριθμός προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας
Ακόμη ένα στοιχείο που βρέθηκε στο επίκεντρο συζητήσεων είναι ο μεγάλος αριθμός προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας που μπήκαν στα «καλάθια» αρκετών αλυσίδων. Το ερώτημα των καταναλωτών σε αυτή την περίπτωση ήταν ότι εφόσον τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας είναι κατά κανόνα πιο φθηνά από τα αντίστοιχα επώνυμα γιατί μπήκαν στο «καλάθι». Πολλοί σημείωναν ότι δεν πρόκειται να αντικαταστήσουν το επώνυμο προϊόν που συνήθως αγοράζουν με ένα ιδιωτικής ετικέτας, το οποίο και πριν από την εφαρμογή του «καλαθιού» του νοικοκυριού, ήταν έτσι κι αλλιώς φθηνότερο.
Εκείνο που επισημαίνουν σε αυτή την περίπτωση από την πλευρά τους στελέχη της αγοράς είναι ότι στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, ειδικά τις πρώτες εβδομάδες εφαρμογής του «καλαθιού» ήταν μεγαλύτερη η δυνατότητα για συγκράτηση των ανατιμήσεων από την πλευρά των αλυσίδων. Επιπλέον με δεδομένο το γεγονός το «καλάθι του νοικοκυριού» απευθύνεται κυρίως στους πιο ευάλωτους οικονομικά, ακόμη και σε αυτά τα προϊόντα που είναι σε κάθε περίπτωση πιο προσιτά, κάθε επιπλέον μείωση εκτιμήθηκε πως θα λειτουργήσει θετικά.
Η επάρκεια των προϊόντων του «καλαθιού»
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίστηκαν από τις πρώτες μέρες εφαρμογής του «καλαθιού» είναι ότι κάποια προϊόντα της λίστας, εξαντλήθηκαν από τα ράφια και τα ψυγεία των καταστημάτων. Σε ορισμένα καταστήματα μάλιστα οι καταναλωτές παρατήρησαν όχι μόνο δεν αντικαταστάθηκαν από αντίστοιχα αλλά στη θέση τους μπήκαν άλλα, ακριβότερα. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα μπήκαν εκ νέου και στις δεύτερες λίστες που ανακοίνωσαν οι αλυσίδες.
Με δεδομένο ωστόσο ότι τα σούπερ μάρκετ έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν ελεύθερα τους κωδικούς που βάζουν στο καλάθι κάθε εβδομάδα, θα πρέπει παράλληλα και να εξασφαλίζουν και την επάρκειά τους και ότι οι καταναλωτές θα έχουν πρόσβαση σε αυτά. Αυτή άλλωστε ήταν η λογική με την οποία δημιουργήθηκε το «καλάθι του νοικοκυριού».
Στη διορθωτική τροπολογία που έφερε τις προηγούμενες μέρες το υπουργείο Ανάπτυξης διευκρινίζεται ξεκάθαρα η υποχρέωση τους αυτή ενώ προβλέπονται πλέον και πρόστιμα για τις επιχειρήσεις σε περίπτωση μη τήρησής της.
Οι μικρές αλλαγές στις δεύτερες λίστες
Οι λίστες των σούπερ μάρκετ ανανεώνονται σε εβδομαδιαία βάση, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, προκειμένου ακριβώς να μην παρατηρηθούν φαινόμενα ελλείψεων ή υπερ-αποθεματοποίησης από τους καταναλωτές.
Στις δεύτερες λίστες ωστόσο που ανήρτησαν την Τετάρτη τα σούπερ μάρκετ παρατηρήθηκαν κυρίως μικρές αλλαγές ως προς τα προϊόντα που επελέγησαν σε σχέση με την πρώτη εβδομάδα. Αυτό είναι κάτι που είχαν τη δυνατότητα φυσικά να πράξουν με την προϋπόθεση βεβαίως ότι είναι εξασφαλισμένη η επάρκειά τους.
Στελέχη της αγοράς εξηγούν ότι αυτό παρατηρήθηκε κατά περίπτωση, είτε γιατί κάποιες αλυσίδες επέλεξαν και θα συνεχίσουν και το επόμενο διάστημα να διατηρούν ένα σχεδόν «σταθερό» καλάθι με προϊόντα τα οποία διαθέτουν σε επάρκεια και αποτελούν εκείνα που είναι ψηλά στις επιλογές των καταναλωτών, είτε επειδή η πρώτη εβδομάδα ήταν σχεδόν «αναγνωριστική» και έτσι επέλεξαν να συνεχίσουν με πολύ μικρές αλλαγές στις λίστες τους.
Σε κάθε περίπτωση το «καλάθι του νοικοκυριού» αναμένεται να εφαρμόζεται έως το τέλος Μαρτίου του 2023 και στους επόμενους μήνες τα συμπεράσματα σχετικά με το κατά πόσον βοηθά προς την κατεύθυνση της συγκράτησης των ανατιμήσεων θα το δείξει ο χρόνος.
Πηγή
