Ένα νέο πακέτο έκτακτων μέτρων παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να αντιμετωπίσει την ακρίβεια στις τιμές ενέργειας, όμως απέφυγε να ορίσει ένα άμεσο πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, καθώς τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να βρουν κοινά σημεία αναφοράς.
Τις προτάσεις της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μιλώντας μετά από τη συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων και παρότι αποτελούν για γραμμή πορείας, χρειάζονται την έγκριση των κρατών της ΕΕ.
Οι τρεις βασικές προτάσεις τις Κομισιόν:
1. Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να προχωρήσουν σε κοινή αγορά αέριου για τουλάχιστον το 15% της δυναμικότητας των αποθηκών αερίου στην Ευρώπη, ώστε να καλύψουν το 90% των αποθηκών μέχρι την 1η Νοεμβρίου 2023. Τα κράτη – μέλη θα είναι υπεύθυνα για τον συντονισμό των εγχώριων εταιρειών που θα συμμετάσχουν στις αγορές. Οι οποίες δεν θα πρέπει να αγοράσουν ρωσικό φυσικό αέριο.
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή θα αναθέσει σε έναν πάροχο υπηρεσιών να οργανώσει τη συγκέντρωση της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ, ομαδοποιώντας τις ανάγκες εισαγωγής αερίου και αναζητώντας προσφορές στην αγορά που να ανταποκρίνονται στη ζήτηση. Οι εταιρείες θα έχουν τη δυνατότητα να σχηματίσουν μια ευρωπαϊκή κοινοπραξία αγορών φυσικού αερίου, σύμφωνα με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ. Οι από κοινού αγορές θα βοηθήσουν τα μικρότερα κράτη μέλη και ειδικότερα τις εταιρείες, που βρίσκονται σε λιγότερο ευνοϊκή κατάσταση ως αγοραστές, να έχουν πρόσβαση σε όγκους φυσικού αερίου με καλύτερες συνθήκες.
Ο κανονισμός περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για την ενίσχυση της διαφάνειας των προβλεπόμενων και των τελικών αγορών προμήθειας φυσικού αερίου, προκειμένου να αξιολογηθεί κατά πόσο επιτυγχάνονται οι στόχοι της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ενεργειακής αλληλεγγύης. Η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνεται πριν από τη σύναψη οποιασδήποτε αγοράς φυσικού αερίου ή μνημονίου συμφωνίας όγκου άνω των 5 TWh (λίγο πάνω από 500 εκατομμύρια κυβικά μέτρα) και μπορεί να εκδώσει σύσταση σε περίπτωση δυνητικά αρνητικού αντίκτυπου στη λειτουργία της κοινής αγοράς, την ασφάλεια του εφοδιασμού ή την ενεργειακή αλληλεγγύη.
2. Μηχανισμό αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση ελλείψεων εφοδιασμού. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν έκθεση κάθε δύο μήνες για την πρόοδό τους. Η Επιτροπή τονίζει ότι «είναι έτοιμη να ενεργοποιήσει την κατάσταση συναγερμού στην ΕΕ» ή να επανεξετάσει το στόχο μείωσης, εάν τα τρέχοντα μέτρα αποδειχθούν ανεπαρκή. Για να ενισχυθεί η ετοιμότητα για πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η Επιτροπή προτείνει μέτρα που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να μειώσουν περαιτέρω τη μη βασική κατανάλωση για να εξασφαλίσουν ότι παρέχεται αέριο σε βασικές υπηρεσίες και βιομηχανίες. «Αυτό δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να επηρεάσει την κατανάλωση των νοικοκυριών που είναι ευάλωτοι πελάτες», τονίζει η Επιτροπή.
Δεδομένου ότι δεν έχουν συνάψει όλα τα κράτη μέλη τις απαραίτητες διμερείς συμφωνίες αλληλεγγύης, η Επιτροπή προτείνει κανόνες που θα διασφαλίζουν ότι κάθε κράτος μέλος που αντιμετωπίζει έκτακτη ανάγκη θα λάβει αέριο από άλλα, με αντάλλαγμα μια «δίκαιη αποζημίωση». Η υποχρέωση παροχής αλληλεγγύης θα επεκταθεί σε μη συνδεδεμένα κράτη μέλη με εγκαταστάσεις ΥΦΑ, υπό την προϋπόθεση ότι το αέριο μπορεί να μεταφερθεί στο κράτος μέλος όπου χρειάζεται. Για τη βελτιστοποίηση της χρήσης του ΥΦΑ και της υποδομής αγωγών, η Επιτροπή προτείνει νέα εργαλεία για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη διαθέσιμη χωρητικότητα και νέους μηχανισμούς για να διασφαλιστεί ότι η χωρητικότητα δεν δεσμεύεται και δεν χρησιμοποιείται από τους φορείς της αγοράς. Προτείνεται, επίσης, η προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας, υπό το φως της υποψίας δολιοφθοράς των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream 1 & 2.
Επίσης, η Επιτροπή προτείνει να χρησιμοποιηθεί το 10% του Ταμείου Συνοχής για την περίοδο 2014-2020, αξίας περίπου 40 δις. ευρώ, για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.
Η Επιτροπή σκοπεύει να υποβάλει προτάσεις για την ενίσχυση της οικονομικής δύναμης πυρός της ΕΕ για το REPowerEU, για να επιταχύνει τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και να αποφύγει τον κατακερματισμό στην ενιαία αγορά.
3. Η δημιουργία ενός νέου δείκτη τιμολόγησης για το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (ΥΦΑ) έως τον Μάρτιο του 2023 και στο μεσοδιάστημα η Κομισιόν προτείνει τη δημιουργία ενός μηχανισμού διόρθωσης των τιμών για τη θέσπιση ενός δυναμικού ορίου τιμής για τις συναλλαγές στο χρηματιστήριο φυσικού αερίου TTF.
«To ευρωπαϊκό χρηματιστήριο φυσικού αερίου, το TTF, δεν αντικατοπτρίζει πλέον με ακρίβεια την τιμή των συναλλαγών ΥΦΑ στην ΕΕ», τονίζει η Επιτροπή. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει να αναπτυχθεί ένα νέο συμπληρωματικό σημείο αναφοράς τιμών με τον ACER (ευρωπαϊκός οργανισμός για τη συνεργασία των ρυθμιστικών αρχών ενέργειας) για την αντιμετώπιση αυτής της «συστημικής πρόκλησης».
Το νέο σημείο αναφοράς θα προβλέπει σταθερή και προβλέψιμη τιμολόγηση για τις συναλλαγές ΥΦΑ. Η Επιτροπή θα αναθέσει στην ACER να δημιουργήσει ένα αντικειμενικό εργαλείο ημερήσιας αξιολόγησης των τιμών και, στη συνέχεια, ένα σημείο αναφοράς που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τους φορείς εκμετάλλευσης της ενεργειακής αγοράς για την αναπροσαρμογή της τιμής στα συμβόλαιά τους για το φυσικό αέριο.
Σημειώνεται πως όπως αναμενόταν, τα έκτακτα μέτρα που προτείνονται δεν περιλαμβάνουν ένα άμεσο πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, παρότι οι περισσότερες χώρες της ΕΕ λένε πως θέλουν την εφαρμογή του.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε την έγκριση των κρατών – μελών για μία πρόταση που θα ορίσει μια προσωρινή «ανώτατη δυναμική τιμή» (δυναμικό πλαφόν) στις συναλλαγές του δείκτη του φυσικού αερίου TTF στην αγορά της Ολλανδίας, το οποίο αποτελεί το σημείο αναφοράς για την αγορά της Ευρώπης.
Όπως αναφέρεται, το όριο στην τιμή θα πρέπει να υπόκειται σε όρους και προϋποθέσεις, όπως το ότι «δεν θα προκαλέσει αύξηση της ζήτησης του φυσικού αερίου στην Ευρώπη». «Το δυναμικό πλαφόν θα ενεργοποιηθεί όταν χρειαστεί», δηλαδή όχι απευθείας, όπως ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Οι συναλλαγές σε τιμή υψηλότερη από το δυναμικό όριο δεν θα επιτρέπεται να πραγματοποιούνται στο TTF. Αυτό θα βοηθήσει στην αποφυγή της ακραίας αστάθειας και των υπερβολικών τιμών.
Υπενθυμίζεται πως κατά την άτυπη σύνοδο της προηγούμενης εβδομάδας (12/10) οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ κατέληξαν σε μια γενική συμφωνία υπέρ της από κοινού αγοράς φυσικού αερίου, η οποία προβλέπει ότι οι χώρες θα πρέπει να αρχίσουν από κοινού την αγορά φυσικού αερίου πριν από το επόμενο καλοκαίρι, και συμφώνησαν επίσης ότι χρειάζεται μια εναλλακτική τιμή αναφοράς στο φυσικό αέριο. Σημειώνεται πως οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ θέλουν να είναι έτοιμος ο μηχανισμός για κοινές αγορές φυσικού αερίου για τον επόμενο χειμώνα.
Πλέον, το επόμενο βήμα θα γίνει στην επίσημη Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της ΕΕ, στις 20 και 21 Οκτωβρίου, όπου θα εξεταστούν όλα τα ενδεχόμενα σενάρια και κυρίως η επίσημη πρόταση της Κομισιόν.
Σημειώνεται πως το «σίριαλ» των συζητήσεων πρόκειται να συνεχιστεί και την ερχόμενη εβδομάδα, στο συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας, στις 25 Οκτωβρίου.
