Κάθε Δεκέμβριο κάτι αλλάζει μέσα μας. Η ανάγκη για ζεστασιά, η διάθεση για προσφορά εμφανίζονται σχεδόν αυτόματα. Οι επιστήμονες θεωρούν πως η χριστουγεννιάτικη διάθεση είναι αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης βιοχημικής αντίδρασης που ξεκινά στον εγκέφαλο και διαπερνά ολόκληρο το σώμα μας.
Το βιολογικό φαινόμενο των Χριστουγέννων
Η αίσθηση ευφορίας που συνοδεύει τις γιορτές φαίνεται να έχει νευρολογική εξήγηση. Ερευνητές στην Ιαπωνία ανέδειξαν τη σύνδεση ανάμεσα στη χαρά και σε μια περιοχή του βρεγματικού λοβού του εγκεφάλου που βρίσκεται στην εσωτερική επιφάνεια του εγκεφαλικού ημισφαιρίου (precuneus).
Αυτή η περιοχή εμπλέκεται σε σύνθετες λειτουργίες, όπως η ανάκληση αναμνήσεων και η αυτοαντίληψη. Όταν θυμόμαστε ευχάριστες στιγμές, όπως παιδικές φωτογραφίες στην αγκαλιά του Αϊ-Βασίλη ή γέλια γύρω από το τζάκι, ενεργοποιούνται νευρωνικά δίκτυα που συνδέουν τη μνήμη με τα συναισθήματα.
Αυτό εξηγεί γιατί η νοσταλγία των γιορτών μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε ζεστασιά ακόμα και αν οι εξωτερικές συνθήκες είναι στρεσογόνες.
Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης εισήγαγε τον όρο «Christmas brain». Σε πείραμα με υγιείς ενήλικες, παρατηρήθηκε ότι όσοι γιόρταζαν τα Χριστούγεννα εμφάνιζαν έντονη εγκεφαλική δραστηριότητα όταν έβλεπαν εικόνες με γιορτινό θέμα.
Η μελωδία της ευτυχίας
Η μουσική παίζει τεράστιο ρόλο στην ψυχολογία των γιορτών. Οι γνώριμες μελωδίες ενεργοποιούν την απελευθέρωση νευροχημικών όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη. Αυτές οι ουσίες βελτιώνουν τη διάθεση, αυξάνουν την ενέργεια και ενισχύουν την κινητοποίηση, κάτι που εξηγεί γιατί ακόμα και το shopping γίνεται πιο ευχάριστο όταν ακούγονται χριστουγεννιάτικα τραγούδια.
Η μουσική των Χριστουγέννων αυξάνει την ευγνωμοσύνη και τη χαρά, που με τη σειρά τους έχουν θετική επίδραση στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Με άλλα λόγια, τα κάλαντα είναι μικρές «δόσεις χαράς» για τον εγκέφαλο.
Γκρίνια σε κυτταρικό επίπεδο
Η συμμετοχή σε γιορτινές δραστηριότητες επηρεάζει τον εγκέφαλό μας σε κυτταρικό επίπεδο. Ενεργοποιούνται περιοχές που συνδέονται με τις αισθήσεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας.
Φυσικά, τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο χαρά και διασκέδαση.
Η πίεση, οι υποχρεώσεις και τα ψώνια της τελευταίας στιγμής είναι πιθανό να αυξήσουν την έκκριση αδρεναλίνης και κορτιζόλης, των ορμονών του στρες, τα υψηλά επίπεδα των οποίων δύνανται να επηρεάσουν τη μνήμη, την προσοχή και τη λήψη αποφάσεων. Υπάρχουν νευρολογικοί παράγοντες που μπορούν να κάνουν κάποιον πιο εγωιστή ή ακόμα και πιο επιθετικό σε στρεσογόνες περιόδους. Έτσι εξηγείται γιατί ορισμένοι συμπεριφέρονται σαν τον κατεργάρη Γκριντς ή τον Εμπενίζερ Σκρουτζ.
Η γκρίνια, από τις πιο κοινές και παρεξηγημένες συμπεριφορές, κάνει συχνά την εμφάνισή της τα Χριστούγεννα. Έρευνες έχουν δείξει ότι αποτελεί μηχανισμό διαφυγής από την πραγματικότητα όταν κάποιος αισθάνεται παγιδευμένος ή αβοήθητος. Για ορισμένους μπορεί να είναι μια έκκληση βοήθειας, ενώ για άλλους λειτουργεί ως τρόπος εκτόνωσης συναισθηματικής έντασης.
Ίσως τελικά η «μαγεία» των Χριστουγέννων να μην κρύβεται στα φωτάκια, τα δώρα ή τα γλυκά, αλλά στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός μας ερμηνεύει όλα αυτά τα ερεθίσματα. Το άρωμα της κανέλας, οι γνώριμες μελωδίες, η αίσθηση θαλπωρής στο οικογενειακό τραπέζι, όλα αυτά ενεργοποιούν μηχανισμούς που ενισχύουν τη σύνδεση, τη μνήμη και τη χαρά.
Κι αν το Christmas brain μας υπενθυμίζει κάτι, είναι πως η ευτυχία δεν είναι πάντα ζήτημα συνθηκών, αλλά ερμηνείας. Μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εγκέφαλό μας να αναγνωρίζει την ομορφιά και τη σύνδεση κάθε στιγμή.
vita.gr
