Μπορούμε να πάθουμε «εξάρτηση» σε έναν άλλον άνθρωπο;
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο European Journal of Psychiatry, οι ερευνητές προσπάθησαν να αποσαφηνίσουν την έννοια της συναισθηματικής εξάρτησης.
Σύμφωνα με τους ίδιους, η συναισθηματική εξάρτηση ή αλλιώς παθολογική αγάπη είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από δυσπροσάρμοστο, διάχυτο και υπερβολικό ενδιαφέρον προς έναν άνθρωπο, το οποίο οδηγεί σε απώλεια ελέγχου, απόσυρση από άλλα ενδιαφέροντα και δραστηριότητες και περαιτέρω συνέπειες για τον ίδιο. Αυτός ο τύπος αγάπης χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και γίνεται κυρίαρχη σκέψη για το άτομο.
Τι είναι η συνεξάρτηση και ποιοι είναι «δέσμιοί» της;
Συνεξάρτηση σε μια σχέση είναι όταν ο ένας σύντροφος στηρίζεται στον άλλον ψυχικά, συναισθηματικά, σωματικά ή/και πνευματικά.
Ποια είναι η βασική αιτία της συνεξάρτησης ; «Αιτία είναι η κακή αντίληψη του εαυτού και η απουσία ορίων, όπως το να μην έχουμε δική μας άποψη ή να μη λέμε “όχι”», λέει ο Μαρκ Μέιφιλντ, σύμβουλος ψυχικής υγείας.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, υπάρχουν βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη συνεξάρτηση:
Βιολογικοί παράγοντες
Ο προμετωπιαίος φλοιός στον εγκέφαλο του συνεξαρτητικού ατόμου ίσως αδυνατεί να «ρυθμίσει» την ενσυναίσθησή του. Ως εκ τούτου, το άτομο μπορεί να έχει υπερβολική ενσυναίσθηση, αυξάνοντας τις πιθανότητες να γίνει συνεξαρτητικό.
Ψυχολογικοί παράγοντες
Τα συνεξαρτητικά άτομα ίσως να έχουν την προδιάθεση να φροντίζουν τους άλλους. Επίσης, μπορεί να είχαν αρνητικές εμπειρίες, όπως το να μεγάλωσαν με γονείς που διαπληκτίζονταν πολύ ή να είναι θύματα παραμέλησης ή συναισθηματικής κακοποίησης.
Κοινωνικοί παράγοντες
Η συνεξάρτηση ίσως είναι το αποτέλεσμα αλλαγών στις αντιλήψεις της κοινωνίας για τον ρόλο των γυναικών ή της αυξημένης έκθεσης στη χρήση ουσιών στις οικογένειες.
Η συνεξάρτηση έχει πολλές μορφές και βαθμούς. Σύμφωνα με τον δρα Μέιφιλντ, μπορεί να αναπτυχθεί σε όλα τα είδη των σχέσεων: στη σχέση γονέα-παιδιού, συντρόφων, συζύγων, ακόμα και εργαζόμενου-αφεντικού.
Τα σημάδια της συνεξάρτησης
Η συνεξάρτηση αναφέρεται σε ένα μη ισορροπημένο μοτίβο σχέσης. Σε αυτό το μοτίβο, το ένα άτομο αναλαμβάνει την ευθύνη της ικανοποίησης των αναγκών του άλλου, σε σημείο που να μην αναγνωρίζει τις δικές του ανάγκες ή τα δικά του συναισθήματα.
Οι συνεξαρτητικές σχέσεις, λοιπόν, χτίζονται στη βάση μιας ανισορροπίας δυνάμεων, που προωθεί τις ανάγκες εκείνου που λαμβάνει. Έτσι, εκείνος που δίνει συνεχίζει να προσφέρει, με αποτέλεσμα να βλάπτει τον εαυτό του.
Σύμφωνα με τους Μέιφιλντ και Έξελμπερτ, τα σημάδια της συνεξάρτησης είναι αρκετά. Αν βιώνετε ένα από τα παρακάτω, ίσως είστε εκείνος που «δίνει» σε μια συνεξαρτητική σχέση:
- Νιώθετε ότι «περπατάτε στα νύχια των ποδιών σας» για να αποφύγετε τις συγκρούσεις με το άλλο άτομο.
- Νιώθετε την ανάγκη να ενημερώνετε το άλλο άτομο ή/και να του ζητάτε την άδεια για καθημερινά πράγματα.
- Είστε συχνά εσείς που ζητάτε συγγνώμη, κι ας μην έχετε κάνει κάποιο λάθος.
- Στενοχωριέστε για το άλλο άτομο, ακόμα και όταν σας πληγώνει.
- Προσπαθείτε συχνά να αλλάξετε ή να σώσετε άτομα που έχουν προβλήματα, είναι εθισμένα ή υπολειτουργούν, των οποίων τα προβλήματα είναι πολύ σοβαρά για να λυθούν από ένα άτομο.
- Κάνετε τα πάντα για το άλλο άτομο, ακόμα κι αν νιώθετε άβολα γι’ αυτό.
- Τοποθετείτε το άλλο άτομο σε βάθρο, παρά το γεγονός ότι δεν του αξίζει αυτή η θέση.
- Νιώθετε την ανάγκη να είστε αρεστοί στους άλλους, προκειμένου να αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας.
- Δυσκολεύεστε να βρείτε χρόνο για εσάς, ειδικά αν αφιερώνετε συνέχεια τον ελεύθερο χρόνο σας στο άλλο άτομο.
- Νιώθετε σαν να έχετε χάσει τον εαυτό σας μέσα σε αυτή τη σχέση.
Αυτή η δυναμική αποκαλείται και «συναισθηματικός εθισμός», επειδή τα συνεξαρτητικά άτομα συχνά δημιουργούν σχέσεις μονόπλευρες.
Γιατί θέλουμε ανθρώπους που δεν μπορούμε να έχουμε;
Σύμφωνα με την Helen Fisher και τους συνεργάτες της, ο λόγος που η ρομαντική απόρριψη μας εθίζει, είναι ότι αυτό το είδος της απόρριψης διεγείρει τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τα κίνητρα, την επιβράβευση, τον εθισμό και τον πόθο.
Χρησιμοποιώντας μαγνητική τομογραφία, η ομάδα της εξέτασε τους εγκεφάλους 15 νεαρών ανδρών και γυναικών, που είχαν πρόσφατα απορριφθεί από τους συντρόφους τους, αλλά ισχυρίζονταν ότι εξακολουθούν να είναι έντονα «ερωτευμένοι» μαζί τους.
Η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Neurophysiology δείχνει ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, βιώνουν μια παρόμοια εμπειρία με τον εθισμό στη χρήση ουσιών (π.χ. νικοτίνη) και το… «τσιγάρο» είναι το πρόσωπο που τους απορρίπτει, αφήνοντας την αγάπη τους χωρίς ανταπόκριση.
vita.gr
