Επιβλαβή χημικά που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα των πόλεων, όπως το όζον και τα μικροσωματίδια, έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία όλων μας.
Οι ευπαθέστερες ομάδες, όπως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, είναι οι πιο ευαίσθητοι σε αυτούς τους επιβλαβείς ρύπους, που είναι: το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), το διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2), το διοξείδιο του θείου (SO2), το βενζόλιο. Επίσης, διάφορα πτητικά οργανικά χημικά, ένα πλήθος από αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHs), όζον εδάφους (Ο3), μικροσωματίδια (ΡΜ) διαφόρων μεγεθών PM2,5, PM10, PM25, PM1,0.
Οι παραπάνω χημικές ενώσεις προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία, όπως βήχα, βρογχόσπασμο, πόνο στο στήθος και έμφραγμα, κρίσεις άσθματος, εμφύσημα και σοβαρή βρογχίτιδα, μειωμένη λειτουργία πνευμόνων, έμμεση βλάβη του ανοσοποιητικού συστήματος, θάνατο.
Δείτε αναλυτικά, τι πρέπει να κάνουμε για να προφυλάξουμε τα παιδιά.
Του Παιδίατρου, Κωνσταντίνου Ι. Νταλούκα*
Η κυριότερη αιτία παραγωγής των ρύπων αυτών είναι η καύση καυσίμων όπως η βενζίνη και ιδιαίτερα του πετρελαίου, από αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία.
Η καύση καυσίμου ύλης από την βιομηχανία ιδιαίτερα από εργοστάσια παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν με άνθρακα, είναι ένας άλλος μεγάλος παράγοντας που συνεισφέρει στην ρύπανση της ατμόσφαιρας.
Συμμετοχή επίσης έχουν διάφορες δραστηριότητες στο σπίτι συμπεριλαμβανομένων των φούρνων με ξύλα, τζάκια και μηχανές κοπής του γκαζόν που λειτουργούν με βενζίνη.
Επί πλέον η ατμοσφαιρική ρύπανση περιλαμβάνει περισσότερες από 600 πτητικές οργανικές ουσίες (VOCs). Οι περισσότερες από αυτές ελευθερώνονται όταν γίνεται καύση καυσίμων ουσιών, από την κατασκευή ατσαλιού, τα διυλιστήρια πετρελαίου, την βιομηχανική και οικιακή χρήση διαλυτών, εφαρμογές με χρώματα, εργοστάσια συνθετικών υλικών όπως πλαστικού και χαλιών, εργοστάσια επεξεργασίας τροφών, δραστηριότητα αγροκαλλιεργειών καθώς και επεξεργασία και καύση του ξύλου.
Το όζον εδάφους σχηματίζεται από την αντίδραση των οξειδίων του αζώτου με τα πτητικά οργανικά χημικά (VOCs), παρουσία ηλιακού φωτός, παράγοντα που εξηγεί γιατί η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι μεγαλύτερη το καλοκαίρι.
Το εύρος των νοσηρών καταστάσεων που προκύπτουν από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι πολύ μεγάλο.
Το 2004 στο Τορόντο του Καναδά, η υπηρεσία δημόσιας υγείας προσδιόρισε ότι πέντε από τους πιο συχνούς ρύπους στην ατμόσφαιρα (PM10, PM25, NO2, SO2, το όζον εδάφους και το CO), είχαν την ευθύνη για περίπου 1.700 πρόωρους θανάτους και 6.000 εισαγωγές στα Νοσοκομεία τον χρόνο, για ποικίλους λόγους, όπως τα καρδιοαναπνευστικά.
Επί πλέον προσβλήθηκαν και δεκάδες χιλιάδες άλλων ανθρώπων, με πολλούς από αυτούς να είναι παιδιά, με λιγότερο σοβαρά προβλήματα υγείας.
Βλάβες στην υγεία των παιδιών
Υπάρχοντα επιδημιολογικά και τοξικολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η έκθεση των παιδιών σε ατμοσφαιρικούς ρύπους συνδέεται με βλάβες στο αναπνευστικό σύστημα.
Σε μελέτες που παιδιά εκτέθηκαν σε όζον εδάφους και άλλους ρύπους, παρατηρήθηκε μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η μείωση αυτή της αναπνευστικής λειτουργίας εξακολουθούσε να υπάρχει έστω κι αν η ατμοσφαιρική ρύπανση μειωνόταν.
Ένας από τους παράγοντες που τα παιδιά είναι περισσότερο ευαίσθητα στην ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ότι έχουν μικρότερου εύρους βρόγχους και βρογχιόλια από αυτά των ενηλίκων. Έτσι εκεί που σε ένα ενήλικα ο ερεθισμός από την ατμοσφαιρική ρύπανση θα δημιουργήσει μια ελάχιστη αντίδραση, στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει σοβαρή απόφραξη στις αναπνευστικές οδούς.
Επί πλέον τα παιδιά έχουν αυξημένες ανάγκες σε οξυγόνο σε σχέση με το μέγεθος τους. Αναπνέουν γρηγορότερα και άρα εισπνέουν μεγαλύτερο ποσοστό ρύπων από αυτό των ενηλίκων.
Ας μην ξεχνάμε εξ άλλου ότι τα παιδιά συχνά περνούν μεγάλο μέρος της καθημερινότητας τους με έντονο παιχνίδι ή άλλες δραστηριότητες, στο ύπαιθρο.
Πειραματικά και επιδημιολογικά δεδομένα εγείρουν έντονη ανησυχία για μόνιμες βλάβες στους πνεύμονες των παιδιών (μείωση του αριθμού των κυψελίδων), κυρίως των βρεφών και των νεογέννητων, μετά από επανειλημμένες εκθέσεις σε ατμοσφαιρική ρύπανση.
Τι νόημα έχουν τα όρια συναγερμού
Τα όρια συναγερμού του όζοντος εξασφαλίζουν ελάχιστα ή και καθόλου την υγεία των παιδιών που δραστηριοποιούνται στο ύπαιθρο.
Κάτω από το φως τελευταίων επιστημονικών μελετών για τις μη αναστρέψιμες βλάβες των πνευμόνων των παιδιών, που προκαλούνται από συγκεντρώσεις όζοντος κάτω από τα όρια συναγερμού, η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία προτείνει τα όρια αυτά να αναθεωρηθούν προς τα κάτω.
Πρόσφατα ο Καναδάς ανακοίνωσε ότι για την χώρα αυτή δεν υπάρχουν ασφαλή όρια όζοντος και το όριο που έχει βάλει στόχο είναι τα μηδενικά επίπεδα όζοντος.
Συγκεκριμένα οι Καναδοί αναφέρουν ότι «δεν πρέπει να σκεφτόμαστε με τα επίπεδα συναγερμού του όζοντος στην ατμόσφαιρα, αλλά με την επίδραση που έχει αυτό στην υγεία».
Το ίδιο εξ άλλου ισχύει και για τα μικροσωματίδια αφού φαίνεται ότι και για αυτά τα ασφαλή επίπεδα δεν εξασφαλίζουν την απαιτούμενη προστασία για την υγεία και πρέπει να μειωθούν.
Οι συναγερμοί για αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση πρέπει να αποσκοπούν ιδιαίτερα στο να ενημερώσουν για τον κίνδυνο που διατρέχει η υγεία των παιδιών.
Μεταξύ των άλλων οι συναγερμοί αυτοί πρέπει να αποτελούν την προειδοποίηση για τα σχολεία, έτσι ώστε να λάβουν μέτρα και να απαγορεύσουν για την περίοδο αυτή την δραστηριότητα των παιδιών στο ύπαιθρο.
*Κωνσταντίνος Ι. Νταλούκας – Παιδίατρος – Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων
